Ẩm thực đường phố (街头小吃 jiētóu xiǎochī) là một phần không thể thiếu trong đời sống người Trung Quốc hiện đại. Dù là Bắc Kinh, Thượng Hải hay Thành Đô, những con phố nhỏ rực sáng đèn đêm vẫn luôn là nơi hội tụ của những món ăn dân dã, đậm đà bản sắc địa phương.

Khác với ẩm thực cung đình cầu kỳ hay nhà hàng sang trọng, street food Trung Quốc phản ánh đời sống thường nhật, nhịp sống đô thị sôi động và tinh thần sáng tạo của người dân. Nhiều món ăn đường phố vốn khởi nguồn từ quán nhỏ của dân nghèo, nhưng dần trở thành biểu tượng văn hóa, thậm chí được “nâng cấp” vào thực đơn các nhà hàng lớn.

Những năm gần đây, cùng với sự bùng nổ của mạng xã hội như Douyin (抖音) và Xiaohongshu (小红书), street food trở thành “ngôi sao truyền thông”, tạo nên những trào lưu ẩm thực mới, thu hút cả giới trẻ bản địa lẫn du khách quốc tế.

1. Bánh kếp mặn buổi sáng - Jianbing (煎饼) 

Nguồn gốc: Sơn Đông → phổ biến rộng rãi tại miền Bắc Trung Quốc.

Jianbing là món ăn sáng đặc trưng, được ví như “bánh mì kẹp kiểu Trung”. Món này gồm lớp bột mỏng chiên giòn, trứng đập trực tiếp lên mặt bánh, phết tương mặn và tương ớt, rắc hành lá, ngò, rồi cuộn cùng bánh quẩy (youtiao) giòn rụm. Hương vị hòa quyện giữa giòn – mềm – cay – mặn đã khiến Jianbing trở thành lựa chọn quen thuộc của dân công sở mỗi sáng. Đây cũng là món ăn mang tính biểu tượng văn hóa vùng Sơn Đông, từng được UNESCO ghi nhận là di sản ẩm thực phi vật thể địa phương. 

Để thưởng thức đúng vị, người dân bản xứ thường chọn mua ở những xe đẩy thủ công ven đường thay vì các chuỗi cửa hàng hiện đại, bởi hương vị truyền thống thường đậm đà và cân bằng hơn.

2. Lẩu cay nồng nàn phong cách Tứ Xuyên - Malatang (麻辣烫) 

Nguồn gốc: Tứ Xuyên – quê hương của vị cay tê “ma la” (麻辣).

Malatang, nghĩa là “nước cay – tê – nóng”, gồm các xiên rau củ, thịt, chả cá… được chọn tùy ý rồi nhúng vào nồi nước dùng sôi đậm vị tiêu Tứ Xuyên và ớt khô. Đây là món street food “quốc dân” của giới trẻ Trung Quốc trong những năm gần đây, đặc biệt hấp dẫn nhờ cảm giác cay tê đặc trưng, mang lại trải nghiệm vị giác khó quên. Mỗi vùng có cách biến tấu khác nhau: Thượng Hải nhẹ vị, Thành Đô cay tê mạnh, còn Bắc Kinh thường ăn kèm mì. 

Khi thưởng thức, những người chưa quen vị tiêu Tứ Xuyên thường chọn mức cay vừa để cảm nhận được hương vị đặc trưng mà không bị “choáng” bởi độ tê cay.

3. Xiên nướng Tây Bắc đậm đà - Chuan’r (串儿) 

Nguồn gốc: Khu tự trị Tân Cương, Tây Bắc Trung Quốc.

 

Chuan’r (phát âm gần giống “chuar”) là những xiên thịt nướng, thường là thịt cừu, được tẩm ướp thì là, ớt bột và muối, sau đó nướng trên than hồng. Đây là món ăn đêm phổ biến khắp Trung Quốc, đặc biệt tại các khu chợ đêm và phố sinh viên. Hương thơm béo ngậy đặc trưng của thịt cừu kết hợp vị cay nhẹ đã biến chuan’r thành “linh hồn” của những buổi tụ tập bạn bè về đêm. Món ăn này cũng thể hiện sự giao thoa ẩm thực giữa người Hán và các dân tộc thiểu số như Duy Ngô Nhĩ, Kazakh. 

Ở Bắc Kinh, việc thưởng thức vài xiên chuan’r cùng một chai bia Tsingtao mát lạnh đã trở thành nét văn hóa đặc trưng của phố đêm thủ đô.

4. “Hamburger Trung Hoa” từ đất Thiểm Tây- Roujiamo (肉夹馍) 

Nguồn gốc: Tỉnh Thiểm Tây, miền Tây Bắc Trung Quốc.

Roujiamo, nghĩa là “thịt kẹp trong bánh”, gồm bánh nướng phẳng (mó) giòn nhẹ bên ngoài, mềm bên trong, được xẻ đôi rồi nhồi đầy thịt hầm thơm phức — thường là thịt lợn, bò hoặc cừu được nấu hàng giờ cùng các loại gia vị bí truyền. Đây là món ăn đường phố có lịch sử hơn 2.000 năm, bắt nguồn từ thời Tần – Hán, và được ví như “chiếc hamburger phiên bản Trung Hoa” nhờ sự kết hợp hoàn hảo giữa tính tiện dụng và hương vị truyền thống đậm đà. 

Những năm gần đây, Roujiamo trở thành hiện tượng trên mạng xã hội Douyin nhờ những video quay cảnh nướng bánh và xé thịt chậm cực kỳ cuốn hút. Người sành ăn thường chọn các quầy bánh nướng tại chỗ để đảm bảo vỏ bánh thơm giòn và phần thịt bên trong nóng hổi, đậm vị.

5. Kẹo hồ lô ngọt ngào tuổi thơ  - Tanghulu (糖葫芦) 

Nguồn gốc: Bắc Kinh, xuất hiện từ thời Nam Tống (thế kỷ 12).

Tanghulu là xiên trái cây (thường là sơn tra) phủ lớp đường caramel cứng óng ánh. Khi cắn, lớp đường vỡ “rắc” giòn tan, bên trong là vị chua thanh nhẹ — tạo nên sự cân bằng vị giác đặc trưng, khiến nhiều thế hệ người Trung Quốc không khỏi bồi hồi nhớ lại tuổi thơ. Tanghulu là biểu tượng ẩm thực mùa đông miền Bắc Trung Quốc, ngày nay được biến tấu với nhiều loại trái cây như dâu tây, nho, quýt, trở thành một “trend” hấp dẫn trên các nền tảng mạng xã hội. 

Thưởng thức tanghulu ngon nhất là khi thời tiết lạnh, bởi khi đó lớp đường giữ được độ giòn hoàn hảo mà không bị chảy.

Street food: Từ món ăn dân dã đến “sứ giả” văn hóa

Ẩm thực đường phố Trung Quốc không chỉ là trải nghiệm vị giác, mà còn là hành trình khám phá lịch sử, địa lý và văn hóa xã hội. Mỗi món ăn là một câu chuyện — về nguồn gốc địa phương, về sự giao thoa văn hóa, và về tinh thần sáng tạo của con người Trung Hoa hiện đại.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, street food Trung Quốc ngày càng hiện diện tại nhiều thành phố lớn trên thế giới. Các món như malatang hay tanghulu thậm chí trở thành “trend TikTok” tại Việt Nam giai đoạn 2024–2025.