Đối với những người yêu văn hóa Trung Hoa nói chung và sinh viên ngành Ngôn ngữ và Văn hóa Trung Quốc nói riêng, việc tìm hiểu về đèn lồng Trung Quốc không chỉ đơn thuần là khám phá một sản phẩm thủ công truyền thống, mà còn là một hành trình tiếp cận tinh tế để hiểu sâu hơn về lịch sử, tín ngưỡng, thẩm mỹ và sự vận động không ngừng của xã hội Trung Hoa – từ cổ đại đến hiện đại, từ bản địa đến toàn cầu.

1. Khởi nguồn của ánh sáng lung linh

Đèn lồng (灯笼 dēnglóng) là một trong những biểu tượng văn hóa đặc sắc nhất của Trung Hoa, gắn liền với hình ảnh những con phố cổ rực rỡ, những lễ hội rộn ràng và cả những khoảnh khắc gia đình sum vầy. Từ thời Tây Hán (206 TCN – 25 SCN), khi con người biết dùng giấy và lụa để bọc quanh khung tre nhằm bảo vệ ngọn lửa, đèn lồng đã dần trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của người Trung Quốc.

Ban đầu, đèn lồng chỉ đơn giản là vật chiếu sáng, phục vụ sinh hoạt. Nhưng theo thời gian, cùng với sự phát triển của thủ công mỹ nghệ và tư tưởng thẩm mỹ, nó trở thành một hình thức nghệ thuật mang giá trị biểu tượng sâu sắc. Đèn lồng không chỉ soi sáng đêm tối mà còn thắp lên niềm tin, hy vọng và tinh thần đoàn viên của mỗi gia đình.

2. Vẻ đẹp cổ điển – Nghệ thuật và tín ngưỡng hòa quyện

Trong xã hội phong kiến Trung Hoa, đèn lồng mang nhiều tầng nghĩa văn hóa và tín ngưỡng. Đèn treo trước cổng nhà vào dịp Tết Nguyên Tiêu hay Tết Trung Thu tượng trưng cho sự may mắn, bình an và thịnh vượng. Màu đỏ – gam màu chủ đạo của đèn lồng truyền thống – biểu trưng cho hạnh phúc, điềm lành và sự khởi đầu tốt đẹp.

Hình dáng đèn lồng cũng rất đa dạng: hình trụ, hình cầu, hình bát giác hay mô phỏng các linh vật như rồng, phượng, kỳ lân… Mỗi hình dạng, họa tiết đều mang ý nghĩa biểu tượng: cá chép vượt vũ môn thể hiện thành công; hoa sen tượng trưng cho sự thanh khiết; rồng phượng biểu trưng quyền lực và sự thịnh trị.

Đặc biệt, trong các nghi lễ cung đình thời Minh – Thanh, đèn lồng còn được dùng như một phương tiện thể hiện đẳng cấp xã hội. Những chiếc đèn cung đình được chế tác tinh xảo bằng gỗ sơn son thếp vàng, khảm ngọc hoặc thêu chỉ vàng, thể hiện tay nghề điêu luyện của các nghệ nhân và sự xa hoa của triều đình.

3. Đèn lồng trong đời sống hiện đại – Biểu tượng văn hóa mềm

 

Bước vào thế kỷ XXI, đèn lồng Trung Quốc đã vượt ra khỏi không gian lễ hội truyền thống để trở thành một yếu tố quan trọng trong chiến lược “xuất khẩu văn hóa mềm” của Trung Quốc. Tại nhiều quốc gia, những lễ hội đèn lồng quy mô lớn được tổ chức thường niên như tại Sydney (Úc), London (Anh), Lyon (Pháp), hoặc Hội An (Việt Nam) thu hút hàng triệu du khách quốc tế.

Đèn lồng hiện đại không còn chỉ giới hạn ở chất liệu giấy, tre truyền thống mà được sáng tạo bằng nhựa chịu nước, khung kim loại, đèn LED tiết kiệm năng lượng… để phù hợp với điều kiện khí hậu và nhu cầu trình diễn quy mô lớn. Nhiều thành phố Trung Quốc như Tự Cống (tỉnh Tứ Xuyên), Nam Kinh, hay Hạ Môn đã phát triển các “công viên đèn lồng” trở thành điểm đến du lịch văn hóa đặc sắc.

Đồng thời, trong thiết kế nội thất đương đại, họa tiết đèn lồng cũng được cách điệu thành các sản phẩm trang trí sáng tạo như đèn treo trần, đèn bàn, biểu tượng thương hiệu hay quà lưu niệm, tạo nên sự giao thoa độc đáo giữa truyền thống và hiện đại.

4. Góc nhìn xã hội – Biểu tượng của đoàn viên trong thế giới toàn cầu hóa

Ở góc độ xã hội học, đèn lồng Trung Quốc là minh chứng sinh động cho quá trình biến đổi của biểu tượng văn hóa trong bối cảnh toàn cầu hóa. Từ một vật dụng dân gian, đèn lồng trở thành cầu nối văn hóa giữa Trung Quốc và thế giới, góp phần định hình “bản sắc thị giác” của nền văn minh Hoa Hạ trong mắt cộng đồng quốc tế.

Trong các dịp lễ lớn như Tết Nguyên Tiêu, Tết Trung Thu, Tết Nguyên Đán, người Hoa ở khắp nơi trên thế giới vẫn giữ truyền thống treo đèn lồng trước nhà, cùng nhau rước đèn, viết câu đố đèn lồng (灯谜 dēngmí). Đây chính là cách cộng đồng người Hoa duy trì mối liên kết văn hóa với quê hương, đồng thời chia sẻ nét đẹp truyền thống với bạn bè quốc tế.

5. Ánh sáng không tắt của văn hóa Trung Hoa

Từ ngọn đèn bọc lụa trong đêm tối thời Hán, đến những công viên đèn lồng rực rỡ ánh LED của thời đại số, đèn lồng Trung Quốc đã trải qua hành trình dài hàng ngàn năm, phản ánh sâu sắc lịch sử, mỹ học và bản sắc văn hóa của dân tộc này. Ngày nay, ánh sáng của đèn lồng không chỉ soi sáng phố phường Trung Hoa, mà còn lan tỏa ra khắp thế giới như một biểu tượng giao lưu văn hóa đầy sức sống.

Tại Khoa Đông phương – Trường Cao đẳng Công nghệ Thủ Đức - TDC, người học không chỉ được trang bị kiến thức ngôn ngữ chuẩn mực, mà còn được bồi dưỡng năng lực cảm thụ và phân tích văn hóa thông qua các học phần, hoạt động trải nghiệm và sự kiện văn hóa đặc sắc. Nhờ đó, sinh viên không chỉ “học tiếng Trung”, mà còn “hiểu” Trung Quốc bằng ngôn ngữ của văn hóa, lịch sử và con người, mở ra những cơ hội nghề nghiệp rộng mở trong các lĩnh vực phiên dịch, du lịch, thương mại, ngoại giao, truyền thông và giáo dục quốc tế.